Ünlü Türk yazar, senarist ve eleştirmen Selim İleri, Oğuz Atay’ın eşsiz eseri Tutunamayanlar hakkında şunları söyler: “Tutunamayanlar binlerce ayrıntının, yaşam kadar zengin ve anlamlı ayrıntının bilinçli bir değerlendirmesidir.” Tutunamayanlar, barındırdığı kişi çeşitliliğine rağmen ekseriyetle romanın “disconnectus erectus”u Selim Işık’ın bakış açısıyla kaleme alınmıştır. Öyle ki; romanın şekillenmesinde önemli pay sahibi olan Turgut Özben, Süleyman Kargı, Günseli Ediz gibi kahramanların düşünceleri ve hisleri dahi Selim’in zihninin ifadesi konumundadır. Bu bakış açısının roman boyunca başarılı bir şekilde korunmuş olmasına övgüler düzen İleri’ye göre Tutunamayanlar’daki ayrıntı zenginliğini sağlayan unsur, yazarın yaşamın içindeki detayları Selim’in zihin süzgecinden geçirerek yorumlaması ve yazıya dökmesidir.

Tutunamayanlar, birinci ve ikinci ciltlerinin yayımlandığı 1971, 1972 yıllarında okuyucunun pek dikkatini çekemez. Oğuz Atay Tutunamayanlar ile TRT 1970 Roman Ödülü’nü kazansa da romanın asıl hak ettiği değere kavuşması 1990’lı yıllara rastlar. Bu süreçte bir kült halini alan roman, dil bilimcilerin ve eleştirmenlerin oldukça ilgisini çeker. Türk romancılığına adını altın harflerle kazıyan Tutunamayanlar, bugün dahi ülkemizde en çok okunan ve üzerine en çok tartışılan eserlerden biridir.

Tutunamayanlar hakkındaki yazı dizimin ilk bölümünü geçen hafta yayımlamıştım. İlk bölümü okumayanlar buraya tıklayarak yazıya erişim sağlayabilirler. Geçen hafta çıktığımız Tutunamayanlar yolculuğumuza bugün kaldığımız yerden devam ediyoruz. Hicvin dozunun biraz artacağı bu bölümü beğeneceğinizi ve keyifli vakit geçireceğinizi ümit ediyorum.

Oğuz Atay’ın “Tutunamayanlar” adlı unutulmaz romanının ön sözünde, Atay hakkında şunları söyler Ömer Madra: “O, ömrü boyunca hep ‘acele etmiş’tir; bu yüzden de hep ‘geç kalmış’tır. Sürekli bir panik vardır hayatında. Ve işte böyle çılgınca koşuştururken Oğuz, sırtından hiç çıkartmadığı mizah zırhının tangırtısı da dünyayı tutar.”

Tıpkı Madra’nın belirttiği gibi, Oğuz Atay Tutunamayanlar romanıyla; günlük telaşlara kapılıp panik içinde yaşayan bireylerin asıl hayata nasıl geç kaldıklarını, nasıl birer “tutunamayan”a dönüştüklerini, “tangırtı”lı bir mizahla aktarır okuyucularına.